Archivo: Elhuyar
Baleen tamainaren sekretua geneetan dago
Baleei erraldoi izateko aukera eman dieten lau gene identifikatu dituzte. Ikerketaren emaitzek iradokitzen dutenez, gene horiek, gorputza handitzea eragiteaz gain, handitzearen efektu kaltegarri batzuekiko babesa ere ematen dute. Scientific Reports aldizkarian argitaratu dute lana.
CRISPR-en hamar urteko garapena eta etorkizunerako aurreikuspenak, argitara
Science aldizkariak CRISPR edizio genetikoko teknologiari buruzko berrikuspen bat argitaratu du. Teknologia horren garapenean funtsezko rola jokatu duten ikertzaileak dira egileak: Joy Wang eta Jennifer Doudna (azken horrek, 2020ko Kimikako Nobel saria jaso zuen, Emmanuele Charpentierrekin batera, CRISPR teknologiaren garapenean egindako aurrerapenengatik). Eta, haien arabera, CRISPR teknologia argitaratu zenetik hamar urte igaro direnean, teknologiak dituen aukerak eta haien aplikazioek sakon eragin dute ikerketa biologikoa, hasi gaixotasun genetikoen tratamenduetatik eta nekazaritza-produktuetaraino.
ExxonMobilen eredu klimatikoek zehaztasunez iragartzen zuten klima-aldaketa, duela 45 urte
ExxonMobil petrolio-konpainiak 1977tik aurrera garatu zituen eredu klimatikoek zehaztasunez iragartzen zuten berotze globala. Konpainia horren proiekzio klimatikoak kuantitatiboki ebaluatu dituzte Harvard Unibertsitateko eta Postdam Institutuko ikertzaileek, eta ondorio horretara iritsi dira.
Goi Paleolitoko zeinu ez-figuratiboak egutegi baten osagaiak zirela iradoki dute
Goi Paleolitoko margoetan eta grabatuetan azaltzen diren zeinu ez-figuratibo ohikoenak dekodetzen saiatu da ikertzaile-talde bat (tartean, Londresko eta Durhameko unibertsitatekoak), eta ondorioztatu du zeinu haiek egutegi fenologiko-meteorologiko baten osagaiak zirela. Are gehiago: ikertzaileen arabera, proto-idazketa baten zantzuak dira. Hipotesia berresteko ikerketa gehiago beharko dira, baina espero dute zeinu-sistema haren alderdi gehiago argitzea, eta, hala, garai hartako gizakien bizimodua eta izaera hobeto ulertzea.
Gene berriak gako izan ziren hominoideen garuna garatzeko
Orain gutxi arte, DNAko sekuentzia ez-kodetzaileetatik gene berriak sortzea ezinezko jotzen bazen ere, azken urteetan halako hainbat kasu aurkitu dira; eta ikusi da, gainera, kasu askotan, gene berri horiek garrantzitsuak direla espezieen ezaugarri berri eta bereizgarriak sortzeko. Nature Ecology and Evolution aldizkarian argitaratu berri duten ikerketa batean, hominoideen halako 74 gene identifikatu dituzte, eta ikusi dute oso litekeena dela horietako batek, gutxienez, eragin zuzena izatea garunaren garapenean eta handitzean.
Amaitu da InSight, Marte ezagutzen lagundu duen misioa
Marteren azalean lau urte eman ondoren, amaitu da InSight misioa. Denbora horretan, ehunka mugimendu sismikoen eta meteoritoen inpaktuen datuak bildu ditu InSight moduluak (guztira, 1300 baino gehiago). 2022ko abenduaren 15az geroztik, baina, NASAk ez du haren seinalerik jaso; beraz, bateriarik gabe geratu dela ondorioztatu du, eta bukatutzat eman du misioa. Nolanahi ere, misioak aurreikusitakoa baino askoz gehiago iraun du, berez, bi urtetakoa baitzen.
Bi milioi urteko DNA berreskuratzea lortu dute
Orain arteko DNArik zaharrenak milioi bat urte zituen. Siberiako mamut baten hezur batetik erauzi zuten. Oain, duela bi milioi urtera jauzi egitea lortu dute, Groenlandiako sedimentuetatik erauzitako DNArekin. Nature aldizkarian irekian argitaratu dute ikerketa, eta, bereziki, metodologia azpimarratu dute egileek, aintzinako ekosistemak ezagutzeko eta espezieen eboluzioa argitzeko tresna baliotsua izango delakoan baitaude.
Depresioa eta hesteetako mikrobiotaren alterazioa erlazionatuta daudela berretsi da
Azken urteotan egindako hainbat ikerketak iradoki du depresioa hesteetako mikrobiotaren eraldaketek sortua izan zitekeela, beste hainbat faktoreren artean. Orain arte, ordea, ez zegoen froga sendorik, laborategiko animaliekin egin zirelako eta laginak ez zirelako nahikoa esanguratsuak. Orain, ordea, pertsonekin egindako bi ikerketek berretsi egin dute ikerketa haiek iradokitzen zutena. Haietako batek depresioarekin erlazionatuta egon daitezkeen bakterioen generoak identifikatu ditu.
Fisika: 50 urte aurrerago, zer?
Teknologia kuantikoak erabiliko ditugu ikertzeko eta komunikatzeko
Ordenagailu kuantiko bidezko simulazioa, grabitate kuantikoa ikertzeko
Zizare-zulo holografiko baten simulazio kuantikoa egin dute, lehen aldiz ordenagailu kuantiko batean. Hala iragarri du Maria Spiropulu Caltech Kaliforniako Teknologia Institutuko ikertzailearen lantaldeak Nature aldizkarian. Azaldu dutenez, Google Sycamore prozesadorea erabili dute simulazioa egiteko, eta espero dute lagungarria izatea grabitate kuantikoa ikertzeko laborategian.