Archivo: Elhuyar
Ordenagailu kuantiko bidezko simulazioa, grabitate kuantikoa ikertzeko
Zizare-zulo holografiko baten simulazio kuantikoa egin dute, lehen aldiz ordenagailu kuantiko batean. Hala iragarri du Maria Spiropulu Caltech Kaliforniako Teknologia Institutuko ikertzailearen lantaldeak Nature aldizkarian. Azaldu dutenez, Google Sycamore prozesadorea erabili dute simulazioa egiteko, eta espero dute lagungarria izatea grabitate kuantikoa ikertzeko laborategian.
Toxoplasmosia eragiten duen parasitoak otsoak ausartago egiten ditu
Toxoplasma gondii parasitoaren eraginpean dauden otsoek arriskuak hartzeko joera handiagoa dute, baita taldeko lider izateko probabilitate handiagoa ere. Eta horrek otso-talde osoari eragin diezaioke, parasitoaren mesedetan. Ondorio horiek atera dituzte Yellowstone Parke Nazionaleko (Estatu Batuak) otsoekin egindako ikerketa batean.
Hidrogenoa ez da denerako erantzunik onena, Natureren editorialaren esanean
Hidrogenoa da erregai onenetakotzat jotzen da, fosilak ordezkatzeko eta berotegi-gasen zero igorpenera gerturatzeko. Alabaina, horretarako, hidrogenoa baino erregai hobeak eta eraginkorragoak badaudela ohartarazi du Nature aldizkariak, bere azken editorialean. Are gehiago: hidrogenoak zero igorpenaren helburua arriskuan jar dezakeela ere nabarmendu du.
Unibertso urruneko supernoba bat, hiru denboratan
Unibertso urruneko supernoba baten hiru irudi lortu dituzte, kolore desberdinetan, galaxia baten handitze-ahalmenari esker. Tom Broadhurst EHUko eta DIPCko ikertzailea partaide duen nazioarteko talde batek egin du aurkikuntza, eta Nature aldizkarian argitaratu dute.
Dementzien prebalentzia jaitsi dela baieztatu dute, eta ikasketa-maila igotzearekin erlazionatu dute
2000. urtetik 2016ra, dementzien prebalentzia AEBn % 30 jaitsi dela baieztatu du ikerketa batek. PNAS aldizkarian argitaratu dute ikerketa, eta, haren arabera, jaitsiera hori ikasketa-mailaren igoerarekin lotuta dago. Aztertutako beste aldagaiek (adina, sexua, etnia eta arrisku kardiobaskularrak) askoz ere eragin txikiagoa dute. Emaitzak ondorio garrantzitsuak ditu prebentziorako.
Permafrosteko mehatxuak desizozten ari dira, klima-aldaketaren eraginez
Artikoko suteak areagotzea klima-aldaketarekin lotu du ikerketa batek
Pandemiaren irakaspenak
Gero COVID-19 deitu zitzaion gaitzaren lehen zantzuak 2019aren amaieran hauteman zituzten Txinan. 2020ko urtarrilaren 5ean, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) birus berriari buruzko lehen adierazpena eman zuen argitara. 2020ko urtarrilaren 12an, berriz, birusaren sekuentzia genetikoa argitaratu zuen, eta 30ean nazioarteko garrantzia duen osasun publikoko larrialditzat jo zuen. Ordurako, Txinatik kanpo ere baziren kasu batzuk. Martxoaren 11n adierazi zuen pandemia bat zela.
Osasuna erregai fosilen mende dago, The Lancet-en Atzerako kontaketa taldearen arabera
Klima larrialdia eta osasunari buruzko txosten mardula argitaratu du The Lancet aldizkariak, ikuspegi sistemikoarekin. Krisiei bakarka heltzeak gainerakoak okertzea dakarrela ondorioztatu dute, eta osasuna erdian jarrita denei batera erantzutea proposatu dute.
Izurri beltzak gure immunitate-sistema eraldatu zuen
Izurriaren garaian gaitzaren aurrean babesa eman zuten geneek, gerora, gaitz autoimmuneekiko zaugarriago egin dituzte gizakiak
Kaleko argiak LEDekin ordezkatzeak ingurumenean duen eraginaz ohartarazi dute
Exeter unibertsitateak gidatutako ikerketa batean, gaueko argien espektroa aztertu dute, eta jakinarazi dute argi urdina asko ari dela hedatzen, eta horrek ondorio kaltegarriak dakartzala ohartarazi dute, bai gizakiontzat, bai beste bizidunentzat. Science aldizkarian argitaratu dute ikerketa.